เด็ดดอกไม้ สะเทือนถึงดวงดาว
มีคนไม่น้อยที่ผจญกับอาการภูมิแพ้ แต่มีเพียงไม่มากที่รักษาอย่างจริงจัง มารู้จักและรู้วิธีอยู่ร่วมกับ “ภูมิแพ้”
น้ำฝน ยิ้มหน้าบานทันทีที่เห็นแฟนหนุ่มหอบดอกไม้ช่อโตมาเซอร์ไพรส์ถึงออฟฟิศ คงเป็นอย่างที่นักอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมว่าไว้ “เด็ดดอกไม้สะเทือนถึงดวงดาว” เพราะเพื่อนสาวที่นั่งโต๊ะข้างๆ ออกอาการฟึดฟัด หน้าตาแดงก่ำ น้ำหูน้ำตาไหล ให้เห็นต่อหน้าต่อตา ไม่ใช่อิจฉาหรอกนะ แต่เธอแพ้เกสรดอกไม้ต่างหาก แสดงอาการคนขี้แพ้ตั้งแต่ชายหนุ่มยังไม่เดินออกมาจากลิฟต์
“ภูมิแพ้เป็นมหันตภัยที่อาจเกิดกับคนใกล้ตัว ใน 5 คนจะพบคนเป็นภูมิแพ้ถึง 2 คน ถือว่าชุกชุมพอสมควร” รศ.พญ.จรุงจิตร์ งามไพบูลย์ จากภาควิชากุมารเวช คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กำลังจะมาบอกวิธีเอาชนะให้คนขี้แพ้
อาการแสดงออกของโรคภูมิแพ้ที่พบมากคือ หอบหืด เกิดจากการได้รับสารก่อภูมิแพ้บางชนิดเข้าไปทางหลอดลม และคนที่ร่างกายรับรู้สิ่งแปลกปลอมได้เร็วกว่าปกติ ร่างกายจะกระตุ้นภูมิคุ้มกันฟูมฟายออกมาต่อต้านสารดังกล่าว และเกิดการอักเสบ มีเสมหะ น้ำมูก และน้ำเหลือง บริเวณหลอดลม ทำให้หายใจลำบาก
โรคภูมิแพ้จะถูกแบ่งตามอาการที่เกิดขึ้นกับอวัยวะ เช่น โพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้อากาศ หอบหืด โรคภูมิแพ้ผิวหนัง รวมถึงปฏิกิริยาแพ้รุนแรงที่เกิดจากการแพ้ยา แมลงกัดต่อย และแพ้อาหารบางชนิด ทั้งหมดนี้ล้วนเป็นโรคที่เข้าข่ายภูมิแพ้ทั้งสิ้น อาการของโรคภูมิแพ้มีตั้งแต่ ไอ จาม หอบหืด ไปจนถึงหลอดลมอุดตัน และเสียชีวิตก็มี
คนที่ดูภาพยนตร์เรื่องเดอะ ดาวินชี โค้ด อาจงงตอนใกล้จบเรื่องที่ผู้ร้ายสมรู้ร่วมคิดคนหนึ่งหยิบเหล้ามาดื่มแล้วชักดิ้นชักงอ แต่ผู้ร้ายตัวจริงกลับดื่มแล้วไม่เป็นไร เหล้าน่ะไม่มียาพิษหรอก แต่ผู้ร้ายที่กระดกเหล้าแล้วตายแหงแก๋ เป็นเพราะเขาแพ้เนยถั่วอย่างแรง เหล้ากระปุกนั้นใส่ถั่วไว้ (รสชาติคงพิลึก) บางคนแพ้ช็อกโกแลต เลยอดลิ้มรสชาติแสนอร่อยของขนมหวานมหัศจรรย์ บางคนแพ้กุ้งแพ้ปูก็น่าสงสาร ของอร่อยทั้งนั้น บ้างก็แพ้หอมหัวใหญ่ เพราะฉะนั้นถ้ารู้ตัวว่าแพ้อะไรยิ่งต้องระวังให้ดี
ผู้ป่วยที่เสียชีวิตด้วยโรคภูมิแพ้ส่วนใหญ่เป็นผู้ใหญ่ สาเหตุหลักมาจากความประมาท ไม่ดูแลตัวเองให้ห่างไกลจากปัจจัยก่อภูมิแพ้ รวมถึงกรณีที่ใช้ยาพ่น ขยายหลอดลมในยามคับขันไม่ถูกวิธี ทำให้ยาไม่ลงไปถึงหลอดลม และเสียชีวิตในที่สุด
“ปัจจุบันการเสียชีวิตจากอาการภูมิแพ้จะลดลงมาก เนื่องจากมียาช่วยชีวิตไว้ทันเวลา แต่โรคนี้ก็ยังไม่หมดไป และยังคงความรุนแรงจนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตอยู่เหมือนเดิม หรือเป็นเจ้าชายนิทรา เนื่องจากไม่ดูแลตัวเอง ไม่กินยา แถมบางคนยังคงสูบบุหรี่จัด” ผู้เชี่ยวชาญโรคภูมิแพ้กล่าว
ปัจจัยที่ทำให้เกิดสารก่อภูมิแพ้ติดอันดับหนึ่งคือ ไรฝุ่น ที่พบมากในที่นอน รองลงมาเป็นภูมิแพ้จากแมลงสาบ ขนสัตว์ ไปจนถึงละอองเกสรและดอกหญ้า ซึ่งล้วนกระตุ้นอาการแพ้ได้เช่นกัน คนที่เป็นโรคภูมิแพ้ จะรับรู้สิ่งแปลกปลอมได้ไวกว่าปกติ หรือที่เรียกว่า จมูกไว ไม่ว่าจะอากาศเปลี่ยน ฝนตก ได้กลิ่นควันบุหรี่ กลิ่นดอกไม้ ก็จะสามารถรับรู้ได้ไวกว่าคนปกติ อาการเริ่มต้นที่แสดงออก คือ ไอ ซึ่งเป็นอาการนำของการจับหืด เมื่อลองเงี่ยหูฟังจะได้ยินเสียงวี้ด ขณะหายใจ เกิดจากหลอดลมถูกบีบรัด เนื่องจากมีเสมหะสะสมอยู่โดยไม่ทันตั้งตัว อาการดังกล่าวจะหายไปได้หากใช้ยาพ่นขยายหลอดลม
“อาการหอบหืดจากภูมิแพ้เกิดขึ้นได้เมื่ออากาศเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะเวลากลางคืนที่มีโอกาสสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ใกล้ตัว คือที่นอน นอกจากนี้ความกังวล อาการเครียด บางครั้งในเด็กที่หัวเราะมากๆ วิ่งเล่นมากๆ ก็พบเห็นอาการหอบหืดเช่นกัน” คุณหมอกล่าว
แม้การออกกำลังกายจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรง และช่วยสร้างภูมิคุ้มกัน แต่ในกรณีของผู้ป่วยหอบหืด และยังไม่ได้รับการรักษา การออกกำลังกายเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้อาการกำเริบได้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่เลือกที่จะซื้อยากินและยาพ่นมาใช้เอง โดยไม่ปรึกษาแพทย์ก่อน ทำให้มีโอกาสเสี่ยงสูงต่อชีวิต ขณะที่อาการจับหืดกำเริบรุนแรง หากใช้ยาไม่ถูกวิธี
หากผู้ป่วยสงสัยว่าตนเองเข้าข่ายโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะในเด็ก ควรรีบมาพบแพทย์ เพื่อซักถามประวัติ และหาสาเหตุของสารระคายเคืองชนิดที่แพ้ ซึ่งแพทย์จะตรวจเลือด เอกซเรย์ปอด และทดสอบผิวหนัง (skin test) หรือทดสอบหยดสารระคายเคืองชนิดต่างๆ ลงบนผิวหนัง เพื่อสังเกตอาการที่เกิดขึ้น เช่น ตุ่มแดง หรือผื่นคัน ซึ่งจะช่วยบอกผู้ป่วยได้ว่าแพ้อะไร และควรจะดูแลตัวเองอย่างไรให้ห่างไกลจากสารก่อภูมิแพ้
คนที่โพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้พร้อมกับอาการหอบหืด โดยจากสถิติพบเกิดอาการร่วมกันประมาณ 50-80% จำเป็นต้องรักษา 2 อาการไปพร้อมกัน ที่ผ่านมา คนไทยสนใจรักษาตัวเองจากโรคภูมิแพ้น้อย บ้างอ้างว่าไม่มีเวลา ทำให้การรักษาไม่ได้ผลเท่าไหร่ จึงไม่น่าแปลกใจว่า ทำไมจึงยังมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้อยู่บ่อยครั้ง
แพทย์หญิงจรุงจิตร์กล่าวและเตือนด้วยว่า การซื้อยามาพ่นเองเป็นประจำ อาจทำให้เกิดการใช้ยาเกินความจำเป็น และดื้อยาในที่สุด ยาสเตรียรอยด์บางชนิดหากใช้มากเกินไปอาจส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโต และความคิดตัดสินใจได้เช่นกัน
ปัจจุบันแพทย์สนับสนุนให้ผู้ป่วยใช้ยา 2 ชนิดร่วมกันเพื่อลดการใช้สเตรียรอยด์
น้ำฝน ยิ้มหน้าบานทันทีที่เห็นแฟนหนุ่มหอบดอกไม้ช่อโตมาเซอร์ไพรส์ถึงออฟฟิศ คงเป็นอย่างที่นักอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมว่าไว้ “เด็ดดอกไม้สะเทือนถึงดวงดาว” เพราะเพื่อนสาวที่นั่งโต๊ะข้างๆ ออกอาการฟึดฟัด หน้าตาแดงก่ำ น้ำหูน้ำตาไหล ให้เห็นต่อหน้าต่อตา ไม่ใช่อิจฉาหรอกนะ แต่เธอแพ้เกสรดอกไม้ต่างหาก แสดงอาการคนขี้แพ้ตั้งแต่ชายหนุ่มยังไม่เดินออกมาจากลิฟต์
“ภูมิแพ้เป็นมหันตภัยที่อาจเกิดกับคนใกล้ตัว ใน 5 คนจะพบคนเป็นภูมิแพ้ถึง 2 คน ถือว่าชุกชุมพอสมควร” รศ.พญ.จรุงจิตร์ งามไพบูลย์ จากภาควิชากุมารเวช คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กำลังจะมาบอกวิธีเอาชนะให้คนขี้แพ้
อาการแสดงออกของโรคภูมิแพ้ที่พบมากคือ หอบหืด เกิดจากการได้รับสารก่อภูมิแพ้บางชนิดเข้าไปทางหลอดลม และคนที่ร่างกายรับรู้สิ่งแปลกปลอมได้เร็วกว่าปกติ ร่างกายจะกระตุ้นภูมิคุ้มกันฟูมฟายออกมาต่อต้านสารดังกล่าว และเกิดการอักเสบ มีเสมหะ น้ำมูก และน้ำเหลือง บริเวณหลอดลม ทำให้หายใจลำบาก
โรคภูมิแพ้จะถูกแบ่งตามอาการที่เกิดขึ้นกับอวัยวะ เช่น โพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้อากาศ หอบหืด โรคภูมิแพ้ผิวหนัง รวมถึงปฏิกิริยาแพ้รุนแรงที่เกิดจากการแพ้ยา แมลงกัดต่อย และแพ้อาหารบางชนิด ทั้งหมดนี้ล้วนเป็นโรคที่เข้าข่ายภูมิแพ้ทั้งสิ้น อาการของโรคภูมิแพ้มีตั้งแต่ ไอ จาม หอบหืด ไปจนถึงหลอดลมอุดตัน และเสียชีวิตก็มี
คนที่ดูภาพยนตร์เรื่องเดอะ ดาวินชี โค้ด อาจงงตอนใกล้จบเรื่องที่ผู้ร้ายสมรู้ร่วมคิดคนหนึ่งหยิบเหล้ามาดื่มแล้วชักดิ้นชักงอ แต่ผู้ร้ายตัวจริงกลับดื่มแล้วไม่เป็นไร เหล้าน่ะไม่มียาพิษหรอก แต่ผู้ร้ายที่กระดกเหล้าแล้วตายแหงแก๋ เป็นเพราะเขาแพ้เนยถั่วอย่างแรง เหล้ากระปุกนั้นใส่ถั่วไว้ (รสชาติคงพิลึก) บางคนแพ้ช็อกโกแลต เลยอดลิ้มรสชาติแสนอร่อยของขนมหวานมหัศจรรย์ บางคนแพ้กุ้งแพ้ปูก็น่าสงสาร ของอร่อยทั้งนั้น บ้างก็แพ้หอมหัวใหญ่ เพราะฉะนั้นถ้ารู้ตัวว่าแพ้อะไรยิ่งต้องระวังให้ดี
ผู้ป่วยที่เสียชีวิตด้วยโรคภูมิแพ้ส่วนใหญ่เป็นผู้ใหญ่ สาเหตุหลักมาจากความประมาท ไม่ดูแลตัวเองให้ห่างไกลจากปัจจัยก่อภูมิแพ้ รวมถึงกรณีที่ใช้ยาพ่น ขยายหลอดลมในยามคับขันไม่ถูกวิธี ทำให้ยาไม่ลงไปถึงหลอดลม และเสียชีวิตในที่สุด
“ปัจจุบันการเสียชีวิตจากอาการภูมิแพ้จะลดลงมาก เนื่องจากมียาช่วยชีวิตไว้ทันเวลา แต่โรคนี้ก็ยังไม่หมดไป และยังคงความรุนแรงจนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตอยู่เหมือนเดิม หรือเป็นเจ้าชายนิทรา เนื่องจากไม่ดูแลตัวเอง ไม่กินยา แถมบางคนยังคงสูบบุหรี่จัด” ผู้เชี่ยวชาญโรคภูมิแพ้กล่าว
ปัจจัยที่ทำให้เกิดสารก่อภูมิแพ้ติดอันดับหนึ่งคือ ไรฝุ่น ที่พบมากในที่นอน รองลงมาเป็นภูมิแพ้จากแมลงสาบ ขนสัตว์ ไปจนถึงละอองเกสรและดอกหญ้า ซึ่งล้วนกระตุ้นอาการแพ้ได้เช่นกัน คนที่เป็นโรคภูมิแพ้ จะรับรู้สิ่งแปลกปลอมได้ไวกว่าปกติ หรือที่เรียกว่า จมูกไว ไม่ว่าจะอากาศเปลี่ยน ฝนตก ได้กลิ่นควันบุหรี่ กลิ่นดอกไม้ ก็จะสามารถรับรู้ได้ไวกว่าคนปกติ อาการเริ่มต้นที่แสดงออก คือ ไอ ซึ่งเป็นอาการนำของการจับหืด เมื่อลองเงี่ยหูฟังจะได้ยินเสียงวี้ด ขณะหายใจ เกิดจากหลอดลมถูกบีบรัด เนื่องจากมีเสมหะสะสมอยู่โดยไม่ทันตั้งตัว อาการดังกล่าวจะหายไปได้หากใช้ยาพ่นขยายหลอดลม
“อาการหอบหืดจากภูมิแพ้เกิดขึ้นได้เมื่ออากาศเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะเวลากลางคืนที่มีโอกาสสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ใกล้ตัว คือที่นอน นอกจากนี้ความกังวล อาการเครียด บางครั้งในเด็กที่หัวเราะมากๆ วิ่งเล่นมากๆ ก็พบเห็นอาการหอบหืดเช่นกัน” คุณหมอกล่าว
แม้การออกกำลังกายจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรง และช่วยสร้างภูมิคุ้มกัน แต่ในกรณีของผู้ป่วยหอบหืด และยังไม่ได้รับการรักษา การออกกำลังกายเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้อาการกำเริบได้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่เลือกที่จะซื้อยากินและยาพ่นมาใช้เอง โดยไม่ปรึกษาแพทย์ก่อน ทำให้มีโอกาสเสี่ยงสูงต่อชีวิต ขณะที่อาการจับหืดกำเริบรุนแรง หากใช้ยาไม่ถูกวิธี
หากผู้ป่วยสงสัยว่าตนเองเข้าข่ายโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะในเด็ก ควรรีบมาพบแพทย์ เพื่อซักถามประวัติ และหาสาเหตุของสารระคายเคืองชนิดที่แพ้ ซึ่งแพทย์จะตรวจเลือด เอกซเรย์ปอด และทดสอบผิวหนัง (skin test) หรือทดสอบหยดสารระคายเคืองชนิดต่างๆ ลงบนผิวหนัง เพื่อสังเกตอาการที่เกิดขึ้น เช่น ตุ่มแดง หรือผื่นคัน ซึ่งจะช่วยบอกผู้ป่วยได้ว่าแพ้อะไร และควรจะดูแลตัวเองอย่างไรให้ห่างไกลจากสารก่อภูมิแพ้
คนที่โพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้พร้อมกับอาการหอบหืด โดยจากสถิติพบเกิดอาการร่วมกันประมาณ 50-80% จำเป็นต้องรักษา 2 อาการไปพร้อมกัน ที่ผ่านมา คนไทยสนใจรักษาตัวเองจากโรคภูมิแพ้น้อย บ้างอ้างว่าไม่มีเวลา ทำให้การรักษาไม่ได้ผลเท่าไหร่ จึงไม่น่าแปลกใจว่า ทำไมจึงยังมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้อยู่บ่อยครั้ง
แพทย์หญิงจรุงจิตร์กล่าวและเตือนด้วยว่า การซื้อยามาพ่นเองเป็นประจำ อาจทำให้เกิดการใช้ยาเกินความจำเป็น และดื้อยาในที่สุด ยาสเตรียรอยด์บางชนิดหากใช้มากเกินไปอาจส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโต และความคิดตัดสินใจได้เช่นกัน
ปัจจุบันแพทย์สนับสนุนให้ผู้ป่วยใช้ยา 2 ชนิดร่วมกันเพื่อลดการใช้สเตรียรอยด์
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น